Oscar Wilde (1854-1900): İrlandalı dâhi yazar. Victoria döneminde edebi zekâsı, ince alaycılığı ve sıra dışı yaşantısıyla 19. yüzyıl estetizm hareketinin Britanya’daki en tanınmış temsilcisi hâline geldi. Şiir, öykü ve oyunlarının yanı sıra Dorian Gray’in Portresi eseriyle ün kazandı. Dönemin katı ahlak anlayışının sonucu olarak cinsel yönelimi nedeniyle yargılanıp iki yıl hapse mahkûm edildi. Özgürlüğüne kavuştuktan üç yıl sonra Paris’te yoksulluk içinde öldü. Dorian Gray’in Portresi, Wilde’ın zamanında büyük tartışmalar yaratan, pek az övgüye karşılık son derece sert eleştirilere maruz kalan, hatta yargılanırken aleyhinde delil olarak gösterilen tek romanıdır. Yazarın “sanat, sanat içindir” manifestosu olarak okunabilecek önsözünde de belirttiği gibi, kötülük ve erdemin sanatsal bir malzeme olarak kullanıldığı edebi eserlerin şahikasıdır. Ebedi gençlik ve güzellik dileği kabul olan ve insanı insan yapan değerlerden giderek uzaklaşıp yozlaşan Dorian Gray, Wilde’ın dünya edebiyatında eşine nadir rastlanan anlatımıyla ölümsüzlüğe kavuşur. Dorian Gray’in Portresi defalarca sinemaya uyarlanmış, pek çok sanat dalına da ilham vermiştir.
Didar Zeynep Batumlu (1977): Diyarbakır’da doğdu. 2000 yılında Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak dersler verdi ve çeşitli çeviriler yaptı. Şubat 2017’den beri tam zamanlı çevirmen olarak çalışıyor. İki çocuk ve iki kedi annesi.
Önsöz
Sanatçı güzel şeylerin yaratıcısıdır. Sanatı açığa çıkarıp, sanatçıyı gizlemektir sanatın amacıdır. Eleştirmen, güzel şeylere dair izlenimlerini başka bir üsluba ya da yeni bir malzemeye dönüştürebilendir. Hem en yüksek hem de en alçak eleştiri biçimi özyaşam öyküsüdür. Güzel şeylerden kötü anlamlar çıkaranlar, cazibeden mahrum, yoz insanlardır. Bu bir kusurdur.
Güzel şeylerden güzel anlamlar çıkaranlar kültürlü insanlardır. Bunlar açısından umut vardır. Bunlar, güzel şeylerde yalnızca Güzellik bulan seçilmiş insanlardır. Ahlaklı kitap ya da ahlaksız kitap diye bir şey yoktur. Kitaplar ya iyi yazılmıştır ya da kötü. Mesele bundan ibarettir. On dokuzuncu yüzyılın Realizm’den hoşlanmayışı, aynada kendi yüzünü gören Caliban’ın* öfkesidir. On dokuzuncu yüzyılın Romantizm ’den hoşlanmayışı, aynada kendi yüzünü görmeyen Caliban’ın öfkesidir. İnsanın ahlaki yaşamı, sanatçının ele aldığı meselenin bir parçasını oluştursa da, sanatın ahlakı, mükemmel olmayan bir aracın, mükemmel kullanılmasından ibarettir. Hiçbir sanatçı herhangi bir şeyi ispatlamayı arzu etmez.
Doğru olan şeyler bile ispatlanabilir. Hiçbir sanatçı etik duygudaşlıklara sahip değildir. Bir sanatçıdaki etik duygudaşlık, üsluba ilişkin affedilmeyecek türden bir abartıdır. Hiçbir sanatçı asla marazi değildir. Sanatçı dilediği her şeyi ifade edebilir. Düşünce ve dil, sanatçı açısından sanatın enstrümanlarıdır. Kötülük ve erdem, sanatçı açısından sanatsal malzemelerdir. Biçim açısından, bütün sanat türleri arasında ideal olan, müzisyenin icra ettiği sanattır. Duygu açısındansa, bir oyuncunun ustalığıdır ideal olan. Bütün sanatlarda hem yüzey, hem de sembol vardır. Yüzeyin altına inenler tehlikeyi göze alırlar. Sembolleri okuyanlar da tehlikeyi göze alırlar. Sanatın ayna tuttuğu, yaşam değil seyircidir aslında. Bir sanat eseriyle ilgili görüşlerin çeşitliliği, o eserin yeni,
karmaşık ve hayati olduğunu gösterir. Eleştirmenler sanatçıyla hemfikir olmadıklarında bile, sanatçı kendi kendisiyle uyum içindedir. Bir insanın işe yarar bir şey yapmasını, yaptığına hayranlık duymaması koşuluyla affedebiliriz. İşe yaramaz bir şey yapmanın tek mazereti, o insanın, o şeye derinden hayranlık duymasıdır. Sanatın tamamı hayli yararsızdır.
* Shakespeare’in Fırtına eserinde yer alan, kaba ve cahil bir karakter. (ç. n.)
Yayınevi
İş Bankası Kültür Yayınları