Küçük Burjuvalar İş Bankası Kültür Yayınları

19. yüzyıl klasik Rus edebiyatı geleneğini öncüllerinden devralan Maksim Gorki, sosyalist gerçekçi yaklaşımın öncüsü olarak Sovyet edebiyatında yeni ufuklar açmıştır. 20. yüzyıl başlarında Anton Çehov’un etkisi altına girmiş; onun sayesinde Moskova Sanat Tiyatrosu’nun iki önemli şahsiyeti Konstantin Stanislavski ve Vladimir Nemiroviç-Dançenko ile tanışmıştır. Gorki’nin tiyatro alanına ilk adım atışı da Moskova Sanat Tiyatrosu için yazdığı Küçük Burjuvalar ile olur.

Oyunun arka planında bilinçlenen işçi sınıfının ve yaklaşan 1905 devriminin ayak sesleri duyulur. Gorki o güne dek klasik geleneği çok güçlü olan Rus tiyatrosuna, Çehov’un deyişiyle “sosyopolitik bir ufuk armağan eder” ve bizi o dönemde “yepyeni bir insan” olarak dikkat çeken, entelektüel açıdan kendini yetiştirmiş bir işçi olan Nil karakteriyle tanıştırır.

MAKSİM GORKİ (1868-1936): Asıl adı Aleksey Maksimoviç Peşkov olan yazar, Nijni Novgorod’da doğdu. Küçüklüğü Astrahan’da geçti. Beş yaşındayken babası ölüp, annesi yeniden evlenince Nijni Novgorod’a dönerek, orada anneanne ve dedesi tarafından büyütüldü. Dedesinin zoruyla sekiz yaşında çalışmaya başladı ve ayakkabı tamirciliğinden bulaşıkçılığa çok sayıda işte çalıştı. İlk öykülerini Tiflis’teki yerel gazetelerde yayımladı. İlk romanı Foma Gordeyev 1899’da, Rus devrimci hareketine adadığı Ana adlı romanı ise 1906’da yayımlandı. 1906’da Rusya’dan ayrılarak, yedi yıl boyunca siyasi sürgün yaşamı sürdü. 1921-28 yılları arasında İtalya’da yaşayan Gorki, 1929’da kesin olarak SSCB’ye döndü ve ölümüne dek orada yaşadı. Yazarın önemli yapıtları arasında 1913-23 yılları arasında yayımlanan Çocukluğum, Ekmeğimi Kazanırken ve Benim Üniversitelerim’den oluşan otobiyografik üçlemeyle, Ayaktakımı Arasında (1902), Tolstoy’dan Anılar (1967) ve Artamonovlar (1925) bulunmaktadır.

Küçük Burjuvalar  – Kişiler
VASİLİY VASİLYEV BESSEMYONOV
(58 yaşında hali vakti yerinde bir küçük burjuva; bir
boya atölyesinin şefi.)
AKULİNA İVANOVNA
(Karısı, 52 yaşında.)
PYOTR
(Eski bir öğrenci, 26 yaşında. Bessemyonov’un oğlu.)
TATYANA
(İlkokul öğretmeni, 28 yaşında. Bessemyonov’un kızı.)
NİL
(Bessemyonov’un evlatlığı, makinist. 27 yaşında.)
PERÇİHİN
(Bessemyonov’un uzaktan akrabası, ötücü kuş satıcısı.
50 yaşında.)
POLYA
(Perçihin’in kızı, evde gündelikçi, terzi, 21 yaşında.)
YELENA NİKOLAYEVNA KRİVTSOVA
(Bir gardiyanın dul eşi, Bessemyonov’larda bir dairede
kiracı. 24 yaşında.)
TETEREV
(Koro şarkıcısı. Bessemyonov’ların pansiyoneri.)
ŞİŞKİN
(Öğrenci. Bessemyonov’ların pansiyoneri.)
TSVETAYEVA
(Öğretmen. Tatyana’nın arkadaşı, 25 yaşında.)
STEPANİDA
(Aşçı kadın.)
KÖYLÜ KADIN
BOYACI ÇOCUK
DOKTOR
Olaylar küçük bir taşra kasabasında geçer.
DEKOR
Varlıklı bir burjuva evinin odası. Odanın sağ köşesi odaya dik açı yaparak arka planı sınırlayan iki tahta perdeyle bölünmüştür; ön planda ise büyük odadan ahşap bir kemerle ayrılmış bir odacık daha vardır. Kemere gerilmiş tele renkli bir perde asılıdır. Büyük odanın arka duvarında evin diğer yarısına, mutfağın ve pansiyonerlerin odalarının bulunduğu kısma açılan bir kapı vardır. Kapının solunda kocaman, ağır bir kap kacak dolabı, köşede bir sandık, onun sağında da eski, mahfazalı bir saat vardır. Saatin ay biçimindeki büyük sarkacı camın ardında ağır ağı sallanmaktadır; oda her sessiz kaldığında saatin ruhsuz tik takları duyulur. Soldaki duvarda iki kapı: Biri ihtiyarların, diğeri de Pyotr’un odasına açılır. Kapıların arasında çini kaplı beyaz bir soba vardır. Sobanın yanında muşamba kaplı eski bir koltuk, onun önünde de yemek yenilip çay içilen büyük bir masa durur. Viyana taklidi ucuz sandalyeler neredeyse mide bulandırıcı bir titizlikle duvarın önüne dizilmiştir. Sahnenin en solunda ise içinde rengârenk kutucuklar, paskalya yumurtaları, bir çift bronz şamdan, çay kaşıkları ve sofra takımı, birkaç parça gümüş kadeh ve bardaklar bulunan camlı bir dolap vardır. Kemerin ardındaki odanın seyircilere karşı olan duvarında bir piyano ve nota sehpası, köşede de bir fıçıya ekilmiş devetabanı vardır. Sağdaki duvarda pervazlarında çiçekler bulunan iki pencere, pencerelerin önünde bir sedir ve onun yanında da küçük bir masa bulunmaktadır….